Demans hastalığının tanımı; kişinin hafızasını, düşünme yetilerini ve bunlara bağlı olarak sosyal becerilerini etkileyen bir hastalık türüdür. Demans aslında tek bir hastalığa verilen bir isim değildir, demans zihni etkileyen bir grup hastalığın tamamı için kullanılan bir terimdir. Zihnin temel fonksiyonlarını yitirmesine neden olan hastalıklara genel olarak demans adı verilmektedir. Demansın en çok görülen tipi Alzheimer ve vasküler demans (felç sonrası ortaya çıkar)’tır. Demans hastalığının kesin ve net bir tedavisi yoktur, demans için yapılan tedaviler var olan semptomları hafifletmeyi ve onlara geçici bir çözüm sağlamayı amaçlamaktadır.
Başlıklar
Demans Neden Olur?
Demans hastalığının nedeni genel anlamda beyindeki sinir hücrelerinin zarar görmesidir. İnsan beyni yaşamı devam ettiren birçok fonkiyonu aynı anda yerine getirir. Beynin en önemli fonksiyonları; hafıza, hareket, düşünme gibi fonksiyonlardır. Demans hastalığında beyin hücreleri zarar görür ve beyin hücrelerinin zarar görmesi hücrelerin birbirleriyle iletişim kurmasını engeller. Birbirleriyle iletişim kuramayan beyin hücreleri nedeniyle beynin normalde yapabileceği zihinsel faaliyetler yapılamaz hale gelir. Demans bir hastalık değil de beyinde gelen birçok hastalığın genel bir adı olduğu için demansın farklı türleri beynin hangi bölgesindeki beyin sinir hücrelerinin zarar gördüğüne göre değişmektedir. Demans adı altında anılan hastalıkların en bilinenleri şu şekilde sıralanabilir:
- Alzheimer hastalığı
- Damar tıkanıklığa bağlı (vasküler) demans
- Parkinson hastalığına bağlı demans
- Lewy cisimcikli demans
- Frontotemporal demans
- Creutzfeld-jacob hastalığı
- Normal basınçlı hidrosefali
- Hungtington hastalığı
- Wernike-Korsakoff sendromu
- Tümör
- Menenjitler
- Sifiliz
- AIDS
- Vitamin eksiklikleri (B12, B1, B6 eksiklikleri)
- Hormon hastalıkları (Tiroid bezi hastalıkları, diyabet, böbrek üstü bezi hastalıkları)
- Kan hastalıkları (Anemi)
Demans Belirtileri Nelerdir?
Demans hastalığının belirtileri arasında en yaygın ve belirgin belirti yakın tarihteki olayların ve yeni öğrenilen bilgilerin unutulmasıdır. Ancak bir kişinin demans hastası olduğunun söylenebilmesi için şu belirtilerden en az ikisini taşıması gerekmektedir:
- İletişim ve dil yeteneğinde bozulma
- Hafızada bozulma
- Odaklanma ve dikkat etme yeteneğinde bozulma
- Muhakeme ve yargı yeteneğinde bozulma
- Görsel algıda bozulma
Söz konusu belirtilerden en az iki tanesine sahip olduğunuzu düşünüyorsanız en kısa zamanda doktora görünmelisiniz. Demans hastalığının belirti gösterecek durumda olması beynin geri dönülemez biçimde hasar aldığına delalet olsa da erkenden demans için tedaviye başlaması semptomların gerilemesini veya durmasını sağlayabilmektedir.
Demans Hastalığı Evreleri
Demans hastalığının durumu, semptomlarından tespit edilmektedir. Demansın hangi evrede olduğunun anlaşılabilmesi için kişinin semptomları bilinmelidir. Demans hastalığının semptomlarına göre demans erken, orta ve son evre olarak adlandırılmaktadır. Demans hastalığının evreleri ve söz konusu evrelerde ortaya çıkan semptomlar şu şekildedir:
Erken evre demans: Demans hastalığının erken evresinde hastalık çok yavaş ilerler ve bazı durumlarda hastalık fark edilmeyebilir. Demansın erken evresinde kişide; unutkanlık, zamanı takip edememek, tanıdık yerlerde kaybolmak gibi semptomlar gözlemlenir.
Orta evre demans: Demans hastalığının orta evresinde semptomlar sıklaşmaya ve kişinin hayatını önemli ölçüde etkileyemeye başlar. Demansın orta evresinde kişide; son olayları ve tanıdığı insanların isimlerini unutmak, evinde kaybolmak, iletişim konusunda ciddi güçlük yaşamak, kişisel bakımını sağlayamadığı için yardıma ihtiyaç duymak, gezinme ve tekrarlayan sorgulamalar olması gibi semptomlar gözlemlenir.
Son evre demans: Demans hastalığının son evresinde semptomlar hastanın diğer insanlara olan bağımlılığına ve hareketsizliğine neden olur. Ciddi hafıza bozukluğu ve fiziki belirtiler ortaya çıkmaktadır. Demansın son evresinde kişide; zaman ve mekan kavramlarından tamamen habersiz olmak, akrabaları ve arkadaşları gibi çok iyi tanıması gereken kişileri tanımada güçlük geçmek, kişisel hijyenini birisinin yardımı olmadan sağlayamamak, yürümede zorluk çekmek, saldırgan davranışlar sergilemek gibi semptomlar gözlemlenir.
Demansın yaygın görülen bazı çeşitleri de şu şekilde sıralanabilir:
- Alzheimer hastalığı
- Vasküler demans (Felç ile oluşan demans)
- Lewy cisimciği demansı
- Frontotemporal demans
- Karışık demans
Ayrıca Arda Kural Hastalığı Nedir? Bilgilerine bakabilirsiniz.
Demans Hastalığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Demans hastalığının iyileşmesi, oldukça sınırlıdır çünkü demans oluşurken beyinde görülen hasarlar kalıcı olarak ortaya çıkmaktadır. Demans türlerinin çoğunluğu tedavi edilemez ancak semptomlarının oluşması veya var olan semptomların ilerlemesi engellebilir. Bazı ilaçlar kullanılarak demans semptomları geçici olarak iyileştirilebilir, kolinesteraz inhibitörleri ve memantin bu ilaçlara örnektir. Doktor ortaya çıkan semptomlara göre farklı ilaçlar kullanılmasını isteyebilir. Söz konusu ilaçlar haricinde demans hastalığına sahip olan kişiye bazı terapi yöntemleri uygulanmasında fayda vardır. Terapi yöntemleri sayesinde demans hastası olan kişi zihin egzersizi yapar, sağlıklı bir yaşam sürer ve bu nedenle semptomlarında iyileşme görülür.
Demans ve Alzheimer Arasındaki Fark Nedir?
Demans hastalığı ile Alzheimer farkı, demans hastalığının Alzheimer’ı da kapsayan ve zihin bozuklukları olan bir grup hastalığa verilen üst isim olmasıdır. Demans hastalığı dediğimizde beyinde hasar oluşmuş olan birçok hastalığı kastederiz, Alzheimer ise demans hastalıklarından bir tanesidir. Demans hastalığı belirtilerinin spesifik olarak bazılarını taşıyan haline Alzheimer denilmektedir. Alzheimer hastası olan kişi beyin hücrelerinin yok olması nedeniyle; özellikle yakın zamandaki olaylar ve kişiler için hatırlama güçlüğü çekilmesine ve kişinin iletişim kurmasında güçlük çekmesine sebep olmaktadır.
